- z niewystarczającej liczby mieszkań; dysponujemy mniej niż 300 mieszkaniami na 1.000 mieszkańców zamiast co najmniej 350,

- ze złego stanu technicznego zasobów mieszkaniowych; w ostatnich latach roczna stopa remontowa spadła do 0,5% rzeczywistej wartości zasobów,

- z niskiego standardu znacznej części mieszkań, zwłaszcza w starych zasobach, i z małej skali ich modernizacji.

Kryzys ten w przeszłości spowodowały głównie:

- centralistyczno-administracyjny model zaspokajania potrzeb mieszkaniowych,

- niedostateczny udział ludności w pokrywaniu kosztów budowy i eksploatacji mieszkań,

- niedocenianie znaczenia własności prywatnej dla racjonalnej gospodarki mieszkaniowej,

- nieracjonalny i niesprawiedliwy podział środków budżetowych na mieszkalnictwo, których większość przeznaczana była na dopłaty do użytkowania części mieszkań kosztem użytkowników mieszkań nie otrzymujących pomocy od państwa oraz na pomoc w spłacie kredytów mieszkaniowych, a w nikłym tylko stopniu na pomoc w budowie nowych mieszkań.

W okresie pięciu lat transformacji nie nastąpiły istotne zmiany, a nawet, wobec braku odpowiedniej polityki państwa, kryzys mieszkaniowy pogłębił się do rozmiarów klęski.

Konieczne są szybkie i konsekwentne zmiany w podejściu do problemu mieszkaniowego. Nieodzowne jest ukształtowanie polityki mieszkaniowej zgodnej z koncepcją społecznej gospodarki rynkowej, wyraźnie określającej odpowiedzialność państwa i samorządów terytorialnych za tworzenie warunków zaspokajania potrzeb mieszkaniowych.

Za strategiczny cel polityki mieszkaniowej Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uznaje zlikwidowanie narastającego przez dziesięciolecia deficytu mieszkań o współczesnym standardzie. Realizacja tego celu jest możliwa w okresie 10-15 lat.

W tym celu konieczne jest stopniowe coroczne zwiększanie liczby oddawanych do eksploatacji nowo wybudowanych mieszkań - do poziomu co najmniej 150 tysięcy mieszkań w roku 1999 i co najmniej 300 tysięcy mieszkań w roku 2005. Już w roku 1995 powinny zostać wprowadzone w życie odpowiednie mechanizmy i instrumenty pobudzające efektywny popyt na mieszkania i intensyfikujące budownictwo mieszkaniowe, a rok 1996 powinien być rokiem przełomowym w budownictwie mieszkaniowym, a także w remontach i modernizacji starych zasobów.

Interwencjonizm państwowy powinien być przede wszystkim nastawiony na tworzenie warunków umożliwiających pozyskanie pierwszego mieszkania przez już istniejące i nowo zakładane rodziny.

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej stoi na stanowisku, iż należy także tworzyć warunki dla zamiany mieszkań, pozwalające dostosowywać standard mieszkań do indywidualnych preferencji i możliwości finansowych rodzin.

Odpowiedzialność za gospodarkę istniejącymi zasobami mieszkaniowymi powinna spoczywać na ich właścicielach. Opłaty za mieszkanie powinny docelowo pokrywać koszty bieżącego utrzymania i zapewniać odpisy na remonty. Czynsze regulowane powinny więc stopniowo wzrastać do poziomu zapewniającego samofinansowanie gospodarki mieszkaniowej, a jednocześnie rodziny, nie mogące podołać tym wydatkom, powinny otrzymywać dodatki mieszkaniowe uwzględniające wielkość mieszkania i wysokość dochodów gospodarstwa domowego.

W razie podejmowania kompleksowych modernizacji i remontów, właściciele budynków mieszkalnych powinni być wspomagani przez gminy, zwłaszcza w zakresie finansowania infrastruktury technicznej. Ponadto podejmujący kompleksową modernizację starych zasobów powinni liczyć w przyszłości na kredyty z Krajowego Funduszu Mieszkaniowego. W działaniach modernizacyjnych starych zasobów mieszkaniowych i budowie nowych mieszkań należy uwzględnić potrzeby osób niepełnosprawnych oraz wymagania ekologiczne i oszczędność energii.

Władze lokalne (samorząd terytorialny) zobowiązane są do opracowania lokalnej strategii mieszkaniowej właściwej dla określonych warunków miejscowych, w tym do działań na rzecz ograniczania kosztów inwestycji i racjonalizacji wydatków na utrzymanie zasobów. Opracowanie lokalnych strategii powinno być poprzedzone analizą stanu zasobów mieszkaniowych na wsi.

Potrzeby mieszkaniowe zaspokajane będą również przez następujące rodzaje mieszkań:

- mieszkania socjalne o bardzo niskich opłatach, wydzielone przez gminy ze swoich zasobów dla rodzin i osób o trwale niskich dochodach,

- mieszkania najmowane objęte ochroną lokatorów, które po zwolnieniu przez dotychczasowego lokatora będą wynajmowane według zasad ustalonych przez gminy (z wyjątkiem mieszkań w domach prywatnych),

- mieszkania spółdzielcze użytkowane, przekształcane i budowane zgodnie ze znowelizowanym prawem spółdzielczym,

- mieszkania wykupione w domach komunalnych i zakładowych,

- prywatne mieszkania kupowane w nowych domach, budowane przez przedsiębiorstwa oraz spółdzielnie mieszkaniowe,

- mieszkania najmowane o czynszach rynkowych w nowych prywatnych budynkach.

W miejscowościach wiejskich, w małych i średnich miastach oraz na obszarach aglomeracji rozwijać się będzie budownictwo domów jednorodzinnych, z tym jednak, że powinny być ograniczenia standardowe lub kosztowe przy korzystaniu ze środków publicznych angażowanych w kredyt kontraktowy lub korzystaniu z ulg podatkowych.

Utrzymanie prawnej ochrony lokatorów jest konsekwencją obecnej sytuacji mieszkaniowej i ekonomicznej najemców. Ochrona lokatorów stopniowo będzie ograniczana, w pierwszej kolejności w stosunku do mieszkań o wysokim standardzie i mieszkań w prywatnych budynkach.

Samorządy terytorialne uzyskały uprawnienia do zmniejszania zasięgu ochrony lokatorów, stosownie do lokalnej sytuacji mieszkaniowej i ekonomicznej.

Dodatki mieszkaniowe będą nadal dofinansowane z budżetu centralnego. Obowiązujący system, po okresie doświadczeń, powinien być zweryfikowany.

Reforma czynszów, zniesienie dopłat do mieszkań wykupionych oraz szanse egzekucji należności stwarzają warunki do prowadzenia efektywnej gospodarki zasobami mieszkaniowymi. Konieczna jest jednak do tego aktywna i sprawna administracja.

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej okresowo oceni wdrażanie i funkcjonowanie "ustaw mieszkaniowych", dokonując w miarę potrzeby ich nowelizacji.

Również w poszczególnych gminach (miastach) powinny być przygotowane i uchwalone programy mieszkaniowe, rozstrzygające na kilka lat wysokość i proporcję angażowanych środków publicznych w sferę mieszkaniową (budowa-modernizacja), stosownie do lokalnej specyfiki sytuacji mieszkaniowej i możliwości ekonomicznych.

Samorządy lokalne w strategiach mieszkaniowych powinny odpowiednio kumulować i wykorzystywać środki wszystkich zainteresowanych poprawą sytuacji mieszkaniowej w gminach.