"Zasady polityki regionalnej państwa" powinny być dokumentem regulującym formę działania administracji publicznej w tym zakresie, jak również służyć jako podstawa do inicjatyw ustawodawczych i organizacyjnych, skorelowanych z dokumentami programowymi Rady Ministrów i projektem budżetu państwa.

2. Realizując politykę regionalną powinno się stosować zasady:

A) informacji (dostęp do informacji dla wszystkich partnerów i realizatorów polityki regionalnej);

B) partnerstwa (zaangażowanie i porozumienie szerokich kręgów partnerów lokalnych, regionalnych, centralnych i międzynarodowych w tworzenie i realizowanie regionalnych i lokalnych programów rozwoju);

C) subsydiarności (pozostawianie do realizacji na szczeblu centralnym tylko takich form działania, które nie mogłyby być wykonywane lepiej i efektywniej na szczeblach niższych);

D) współfinansowania (zaangażowanie państwa w rozwój regionalny możliwe jest wyłącznie przy odpowiednim zaangażowaniu środków publicznych i prywatnych).

2. Rada Ministrów powinna określić harmonogram wyposażenia regionów (województw) w odpowiednie uprawnienia z zakresu:

- koordynacji działań organów administracji specjalnych,

- wykonywania uprawnień i obowiązków wynikających z reprezentacji Skarbu Państwa,

- samodzielności władz wojewódzkich w wykonywaniu swojego budżetu i wykorzystywania środków na politykę regionalną.

3. Do prowadzenia skutecznej polityki regionalnej niezbędna jest decentralizacja administracji oraz istnienie upodmiotowionych regionów wraz z zarządzającymi nimi podmiotami regionalnymi zdolnymi do prowadzenia samodzielnej polityki rozwojowej.

Rada Ministrów powinna określić kierunki reformy zarządzania regionami przez samodzielne podmioty zaopatrzone w odpowiednie środki finansowe pochodzące z podatków oraz z funduszy celowych budżetu państwa.

Rada Ministrów powinna także uwzględnić odpowiedni system powiązań merytorycznych i kapitałowych pomiędzy programami, instytucjami lokalnymi i regionalnymi, które realizują zadania wynikające z regionalnych i lokalnych programów rozwoju.

4. Rada Ministrów powinna określić harmonogram przygotowania zasad tworzenia i funkcjonowania kapitałowych Funduszy Regionalnych służących realizacji przedsięwzięć rozwojowych ujętych w programach regionalnych. Fundusze Regionalne powinny działać w oparciu o środki publiczne i być zarządzane przez partnerskie ciała - Rady Regionalne.

Dla zapewnienia poprawności działania Funduszy Regionalnych oraz innych instytucji użyteczności publicznej, w tym istniejącej sieci agencji rozwoju regionalnego, działających na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego, niezbędne jest stworzenie nowej kategorii prawnej instytucji nie nastawionych na zysk.

Rada Ministrów, precyzując zamierzenia dotyczące usytuowania problematyki rozwoju regionalnego w nowych strukturach w toku prac nad "centrum gospodarczym", powinna uwzględnić następujące wnioski:

Fundusz Regionalny powinien obejmować dotychczasowe tytuły wydatków budżetowych związanych z interwencją państwa w sprawy rozwoju regionalnego.

2. Wysokość Funduszu Regionalnego powinna być ustalona z uwzględnieniem możliwości przyszłego udziału Polski w Funduszach Strukturalnych Unii Europejskiej.

3. Uzyskiwane od Unii Europejskiej środki na rozwój regionalny i lokalny w ramach programów pomocowych powinny być traktowane przez Radę Ministrów jako istotne uzupełnienie środków budżetowych na ten cel. Kształt i treść programów pomocowych z tego zakresu powinny być skoordynowane z całokształtem polityki regionalnej państwa. Organy państwowe odpowiedzialne za prowadzenie polityki regionalnej powinny mieć znaczący wpływ na negocjowanie kształtu, zakresu tematycznego i finansowego programów pomocowych. Biorąc pod uwagę fakt, że programy pomocowe mają pilotowy charakter i służą procesom dostosowawczym do Unii Europejskiej, powinien być prowadzony wnikliwy monitoring ich skutków, a sprawdzone pozytywnie rozwiązania powinny stawać się elementem rutynowej polityki państwa i regionów. Rząd powinien opracować zasady tego monitoringu oraz mechanizm oceny i "przekładania" instrumentów pilotowych w ogólnie obowiązujące.

O tym, gdzie, kiedy i jakie programy będą opracowywane, decydować będą autentyczne potrzeby artykułowane przez środowiska regionalne. "Zasady" powinny jednak określić kryteria i procedury ocen co do kształtu i zawartości programów regionalnych, według których właściwe władze centralne ocenią zasadność udzielenia im wsparcia z budżetu państwa (Funduszu Regionalnego).

2. Istotnym elementem polityki regionalnej państwa jest precyzyjne określenie delimitacji obszarów, z uwzględnieniem zgodności z normami Unii Europejskiej.

"Zasady polityki regionalnej państwa" powinny:

- określić kryteria, na podstawie których prowadzona będzie analiza sytuacji społeczno-gospodarczej regionów,

- zapewnić odpowiedniość z kryteriami Unii Europejskiej,

- wyznaczyć wskaźniki pozwalające na delimitację obszarów oddziaływania polityki regionalnej państwa,

- określić instytucję rzędową odpowiedzialną za powyższe działania.

3. Przy projektowaniu i realizacji polityki regionalnej istotnym instrumentem jest baza danych, na podstawie której podejmowane są decyzje.

Rada Ministrów powinna określić dostosowanie systemu statystyki do potrzeb kreowania i realizowania polityki regionalnej. Niezbędne jest zwłaszcza wzmocnienie statystyki regionalnej w statystyce państwa, w szczególności przez przyznanie odpowiednich środków na prowadzenie szacunków wysokości PKB w województwach.

4. Prawidłowe projektowanie i realizacja polityki regionalnej państwa wymaga poważnego potraktowania badań naukowych w tym zakresie.

Studia nad rozwojem regionalnym powinny uzyskać wysoki priorytet w badaniach naukowych finansowanych przez państwo.

5. "Zasady polityki regionalnej państwa" powinny różnicować instrumenty ekonomiczno-finansowe, w zależności od cech struktury gospodarczej poszczególnych regionów. Konieczny jest bowiem dobór najwłaściwszych i najskuteczniejszych instrumentów do określonych warunków społeczno-gospodarczych. Rodzaj stosowanych instrumentów powinien wspierać podstawowe kierunki rozwoju regionów określonych w regionalnych programach restrukturyzacyjnych.

6. Niezbędne jest prowadzenie monitoringu i ewaluacji zastosowanych instrumentów rozwoju i efektów uruchomionych środków publicznych z zakresu polityki regionalnej.

"Zasady" powinny określać stosowny system instytucjonalny i procedury sprawozdawczości pozwalający na ocenę skuteczności alokacji środków publicznych, w tym środków z budżetu państwa, w realizacji programów i projektów z zakresu rozwoju regionalnego.